دانشگاه صنعتی خواجه نصیر الدین طوسی

دانشکده مهندسی صنایع

تحلیل ساختاری رویکردهای مربوط به همراستائی استراتژیک سازمانی  و پیاده‏سازی آن

استاد راهنما

دکتر رسول شفایی

دانشکده مهندسی صنایع – گرایش صنایع

بهمن‌ماه 93

چکیده

گسترش روزافزون سازمان‏ها، چالشی تحت عنوان تنوع و گستردگی اهداف، روابط، ساختارها، منابع و فرآیندها را مطرح ساخته است. در این راستا، لزوم ایجاد همراستایی مابین اهداف فردی و سازمانی، منابع سازمانی با اهداف استراتژیک، استراتژی و اقدامات عملیاتی بیش‌ازپیش جهت پیاده‌سازی درست و کامل استراتژی‌ها موردمطالعه و بحث قرار گرفته است.

پژوهش حاضر سعی کرده است با در نظر گرفتن مدل کارت امتیازی متوازن، به‌عنوان یک سیستم مدیریت و برنامه‏ریزی در پیاده‌سازی و ارزیابی استراتژی‏ها در سازمان، ساختار همراستایی استراتژیک را مطالعه کند.

در پژوهش حاضر، ضمن مطالعه ساختار همراستایی استراتژیک در بستر مدیریت استراتژیک و مدل کارت امتیازی متوازن، ابعاد مختلف همراستایی بررسی و معرفی می‏شوند. در مطالعه به‌عمل‌آمده، نبود یک الگوی مناسب جهت ایجاد همسویی میان اهداف استراتژیک با فرآیندهای کلیدی در چارچوب مدل کارت امتیازی متوازن قابل تبیین است.

لذا این پژوهش به ارائه یک الگوی مناسب جهت ایجاد همسویی میان اهداف استراتژیک با فرآیندهای کلیدی، در قالب یک مدل مفهومی خواهد پرداخت. مدل ارائه‌شده، در یک سازمان پیاده‌سازی می‏گردد تا میزان کاربردی بودن آن سنجیده شود.

کلمات کلیدی: همراستایی استراتژیک، کارت امتیازی متوازن، اهداف استراتژیک، فرآیندهای کلیدی.

فهرست مطالب

فصل اول– مقدمه و کلیات تحقیق… 1

1-1- مقدمه. 2

1-2- تعریف مسئله و بیان موضوع اصلی پژوهش…. 2

1-3- ضرورت انجام پژوهش…. 4

1-4- پرسش‏های پژوهش…. 5

1-5- اهداف پژوهش…. 6

1-6- چارچوب پایان‏نامه. 7

1-7- جمع‏بندی.. 8

فصل دوم– مرور ادبیات… 9

2-1- مقدمه. 10

2-2- تعاریف و مبانی نظری.. 10

2-2-1- همراستایی (همسویی) استراتژیک… 11

2-2-2- کارت امتیازی متوازن.. 15

2-2-3- همسویی در مدل کارت امتیازی متوازن.. 17

2-3- مرور پژوهش‏ها در حوزه همسویی استراتژیک… 18

2-3-1- همراستایی برونی.. 21

2-3-2-  همراستایی درونی.. 22

2-3-3- همرایی.. 23

2-4- مرور پژوهش‏ها در حوزه همراستایی در کارت امتیازی متوازن.. 24

2-4-1- بررسی همراستایی در مدل‏های مبتنی بر شاخص‏های عملکردی مالی و غیرمالی.. 25

2-4-2- تناسب استراتژیک… 27

2-4-3- همسوسازی سازمانی.. 27

2-4-4- همسویی منابع انسانی.. 28

2-4-5- همسویی سیستم‏های کنترل و برنامه‏ریزی.. 28

2-5- متدولوژی‏ها 31

2-5-1- زنجیره ارزش پورتر و طراحی نقشه فرآیندی.. 32

2-5-2- تکنیک‏های تصمیم‏گیری چندمعیاره. 33

2-5-3- استاندارد چارچوب طبقه‏بندی فرآیندها 41

2-6- بررسی شکاف‏های مطالعاتی.. 44

2-7- جمع‏بندی.. 47

فصل سوم–ارائه مدل مفهومی جهت همسویی اهداف استراتژیک با فرآیندهای کلیدی در چارچوب کارت امتیازی متوازن.. 48

3-1- مقدمه. 49

3-2- مدل مفهومی همسویی.. 49

3-2-1- طراحی اولیه نقشه فرآیند بر اساس مدل پورتر. 51

3-2-2- تعیین شاخص‏ها 53

3-2-3- بررسی ارتباط مابین شاخص‏های اهداف با اهداف استراتژیک فرآیندهای داخلی و رشد و یادگیری   54

3-2-4- تعیین فرآیندهای کلیدی.. 58

3-2-5- بررسی نیاز به بازطراحی.. 59

3-2-6- طراحی مجدد نقشه فرآیندها 59

3-3- جمع‏بندی.. 60

فصل چهارم– مطالعه موردی.. 62

شرکت طرح‏های آب و انرژی فرآب.. 62

4-1- مقدمه. 63

4-2- شرکت فرآب.. 63

4-3- استراتژی، ماموریت، کارت امتیازی متوازن و نقشه فرآیندی.. 64

4-4- پیاده‏سازی مدل مفهومی در سازمان.. 65

4-4-1- نقشه فرآیندی، اهداف استراتژیک و شاخص‏ها 65

4-4-2- تعیین فرآیندهای کلیدی و بررسی صحت ارتباطات حاصل‌شده. 71

4-4-3- بررسی کفایت روابط.. 73

4-4-4- طراحی مجدد نقشه فرآیندی.. 78

4-5- جمع‏بندی.. 83

فصل پنجم– نتیجه‏گیری و پیشنهادات برای تحقیقات آتی.. 85

5-1- مقدمه. 86

5-2- نتایج تحقیق.. 86

5-3- نوآوری، اهمیت و ارزش پژوهش…. 89

5-4- پیشنهادات برای مطالعات آتی.. 89

فهرست مراجع.. 91

پیوست الف– پرسشنامه تعیین اوزان.. 99

الف-1- مقدمه. 100

الف-2- پرسشنامه تعیین اوزان شاخص‏های فرآیندی.. 100

الف -3- جداول میانگین هندسی اوزان.. 102

پیوست ب– پرسشنامه بررسی صحت و کفایت روابط.. 108

ب-1- مقدمه. 109

ب-2- پرسشنامه امتیازدهی روابط حاصل‌شده مابین اهداف استراتژیک و فرآیندهای اصلی.. 109

واژه‏نامه. 113

فهرست جدول‏ها

جدول 2- 1- مطالعات با دسته‏بندی ساختارهای همراستایی.. 20

جدول 2- 2-خلاصه مرور ادبیات حوزه همراستایی استراتژیک در بستر مدیریت استراتژیک… 24

جدول 2- 3-مطالعات مرتبط با مدل‏های مبتنی بر شاخص‏های عملکردی مالی و غیرمالی.. 26

جدول 2- 4- پژوهش‏های مرتبط با ساختارهای همسویی در BSC.. 31

جدول 2- 5- خلاصه مطالعات کاربرد AHP و FAHP در BSC.. 40

جدول 2- 6- خلاصه مطالعات مرتبط با متدولوژی‏ها 43

جدول 3- 1- متغیرهای زبانی و اعداد فازی متناظر با هریک… 57

جدول 3- 2- چارچوب بررسی ارتباط مابین اهداف استراتژیک و فرآیندهای کلیدی.. 58

جدول 4- 1- کارت امتیازی سازمان (دو بعد فرآیندهای داخلی و رشد و یادگیری) 68

جدول 4- 2- علامت‏های اختصاری به‌کاررفته در محاسبات.. 69

جدول 4- 3- اوزان شاخص‏ها در هر یک از فرآیندهای اصلی در بعد فرآیندهای داخلی.. 70

جدول 4- 4- اوزان شاخص‏ها در هر یک از فرآیندهای اصلی در بعد رشد و یادگیری.. 70

جدول 4- 5- تعیین ارتباط‏های مابین فرآیندها و اهداف استراتژیک… 72

جدول 4- 6- میانگین حسابی امتیاز‏ها به روابط مابین اهداف استراتژیک و فرآیندهای اصلی.. 77

جدول 4- 7- تطابق فرآیندهای سازمانی با فرآیندهای PCF. 80

جدول الف- 1- یک مثال کوچک… 101

جدول الف- 2- مقایسه زوجی شاخص‌ها به ازای فرآیند “تهیه پیشنهاد مذاکره/ مناقصه و عقد قرارداد” در بعد فرآیندهای داخلی   102

جدول الف- 3- مقایسه زوجی شاخص‌ها به ازای فرآیند “تهیه پیشنهاد مذاکره/ مناقصه و عقد قرارداد” در بعد رشد و یادگیری   103

جدول الف- 4- مقایسه زوجی شاخص‌ها به ازای فرآیند “طرح‌ریزی و سازمان‌دهی” در بعد فرآیندهای داخلی   103

جدول الف- 5- مقایسه زوجی شاخص‌ها به ازای فرآیند “طرح‌ریزی و سازمان‌دهی” در بعد رشد و یادگیری.. 104

جدول الف- 6- مقایسه زوجی شاخص‌ها به ازای فرآیند “طراحی” در بعد فرآیندهای داخلی.. 104

جدول الف- 7- مقایسه زوجی شاخص‌ها به ازای فرآیند “طراحی” در بعد رشد و یادگیری.. 104

جدول الف- 8- مقایسه زوجی شاخص‌ها به ازای فرآیند “تامین” در بعد فرآیندهای داخلی.. 105

جدول الف- 9- مقایسه زوجی شاخص‌ها به ازای فرآیند “تامین” در بعد رشد و یادگیری.. 105

جدول الف- 10- مقایسه زوجی شاخص‌ها به ازای فرآیند “عملیات اجرایی در کارگاه” در بعد فرآیندهای داخلی   105

جدول الف- 11- مقایسه زوجی شاخص‌ها به ازای فرآیند “عملیات اجرایی در کارگاه” در بعد رشد و یادگیری   106

جدول الف- 12- مقایسه زوجی شاخص‌ها به ازای فرآیندهای اصلی در بعد فرآیندهای داخلی.. 106

جدول الف- 13- مقایسه زوجی شاخص‌ها به ازای فرآیند “راه‌اندازی و صحه‌گذاری” در بعد رشد و یادگیری   106

جدول الف- 14- مقایسه زوجی شاخص‌ها به ازای فرآیند “راه‌اندازی و صحه‌گذاری” در بعد فرآیندهای داخلی   107

جدول الف- 15- مقایسه زوجی شاخص‌ها به ازای فرآیند “تحویل و گارانتی” در بعد رشد و یادگیری.. 107

فهرست شکل‏ها

شکل 1- 1- گام‏های انجام پژوهش…. 7

شکل 2- 1- سلسله‌مراتب همراستایی در ساختار سازمانی.. 14

شکل 2- 2- روابط علت و معلولی در BSC.. 16

شکل 2- 3- اصول 5 گانه سازمان‏های استراتژی محور. 17

شکل 2- 4- ساختار پژوهش‏ها در حوزه همراستایی استراتژیک… 20

شکل 2- 5- مدل زنجیره ارزش پورتر. 32

شکل 2- 6- نمایش اعداد فازی مثلثی.. 35

شکل 2- 7- فرآیندهای عملیاتی در PCF مرتبط با سازمان‏های خدماتی.. 42

شکل 2- 8- فرآیندهای مدیریتی در PCF مرتبط با سازمان‏های خدماتی.. 42

شکل 2- 9- تبیین جایگاه مطالعه حاضر. 46

شکل 3- 1- مدل مفهومی همسویی اهداف استراتژیک با فرآیندهای کلیدی.. 51

شکل 4- 1- نقشه فرآیندی سازمان (فرآیندهای اصلی) 66

شکل 4- 2-روابط حاصل مابین اهداف استراتژیک و فرآیندهای اصلی.. 78

شکل 4- 3- نقشه فرآیندی اولیه سازمان فرآب در کنار نقشه فرآیندی سازمان منطبق بر چارچوب PCF. 83

شکل الف- 1- نمونه پرسشنامه در باب منظر فرآیندهای داخلی.. 100

شکل الف- 2- نمونه پرسشنامه در باب منظر رشد و یادگیری.. 101

 برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.