موسسه آموزش عالی آمل ـ آمل(غیردولتی ـ غیرانتفاعی)

بررسی رابطه بین معنویت در محیط کار و رفتار شهروندی سازمانی کارکنان تامین اجتماعی گرگان

The relationship between spirituality in the workplace and organizational citizenship behavior Social Security Gorgan

استاد راهنما: دکتر ابراهیم صالحی عمران

استاد مشاور: دکتر سید حمیدرضا رضوی

پایان نامه کارشناسی ارشد

(رشته آموزش و بهسازی منابع انسانی)

شهریور 1393

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده:

در عصر حاضر اهمیت شهروندان به عنوان یکی از منابع بسیار مهم سازمان درک شده است، رفتار آنها هم بسیار با اهمیت تلقی می شود. از این روست که محققان زیادی به تجزیه و تحلیل رفتار شهروندی پرداخته اند و از طرف دیگر محیط کاری به عنوان یکی از عواملی است که در رفتار شهروندی سازمانی نقش دارد.

هدف از این پژوهش، بررسی رابطه بین معنویت در محیط کار و رفتار شهروندی سازمانی کارکنان تامین اجتماعی گرگان می باشد. برای این منظور، معنویت در محیط کار و رفتار شهروندی سازمانی در پنج بعد؛ فضیلت شهروندی، وظیفه شناسی، نوع دوستی،جوانمردی، احترام و تکریم، تعریف و در این راستا یک فرضیه اصلی و پنج فرضیه فرعی تنظیم گردیده است. برای آزمون فرضیه های پژوهش از دو ابزار پرسش نامه، شامل پرسش نامه استاندارد معنویت در محیط کار و پرسش نامه استاندارد رفتار شهروندی سازمانی استفاده شده است.

جامعه مورد مطالعه کلیه کارکنان سازمان تامین اجتماعی  در سال 93 می باشد و حجم نمونه بر اساس اصول علمی و فرمول تعیین حجم نمونه ، 86 نفر بوده که با استفاده از شیوه نمونه گیری تصادفی از جمعیت یاد شده انتخاب شده است .

و برای تحلیل نتایج،  آمار توصیفی و آمار استنباطی نیز به کار گرفته شده است. نتایج پژوهش نشان داده است:

بین معنویت در محیط کار و رفتار شهروندی سازمانی کارکنان رابطه معنا دار وجود دارد و هر قدر میزان معنویت در محیط کار افزایش یابد تاثیر بیشتری بر رفتار شهروندی سازمانی داشته و باعث ارتقا رفتار شهروندی سازمانی می شود و در نتیجه باعث اثربخشی و کارایی فعالیت های سازمان می شود.

کید واژه ها:

معنویت در کار، رفتار شهروندی سازمانی، وظیفه شناسی، فضیلت شهروندی، جوانمردی، احترام و تکریم

فهرست

فصل اول کلیات.. 4

1-1 -مقدمه.. 5

1-2-  بیان مسأله.. 5

1-3-  اهمیت و ضرورت.. 7

1-4-  فرضیه های پژوهش.. 8

1-5- اهداف پژوهش.. 8

1-6- روش گرد آوری داده ها.. 9

1-7- روش تحقیق.. 9

1-8- متغیر های تحقبق.. 9

1-9- تعاریف واژه ها و اصطلاحات.. 9

فصل دوم ادبیات تحقیق.. 12

2-1- مقدمه.. 13

2-2- معنویت و سازمان.. 13

2-3- معنویت چیست.. 15

2-4- معنویت گرایی در قرآن.. 16

2-5- رابطه میان دین و معنویت.. 27

2-6- معنویت در کار.. 29

2-7- پیش فرض های معنویت در محیط کار.. 32

2-8- ابعاد معنویت در محیط کار.. 34

2-9- مفهوم معنویت در اسلام و مسیحیت و تفاوت های آن.. 35

2-10- مفهوم معنویت.. 36

2-11- منبع معنویت.. 37

2-12 تحریف در مسیحیت.. 37

2-13 معنویت در غرب.. 39

2-14-رفتار شهروندی سازمانی.. 42

2-15- مفهوم رفتار شهروندی سازمانی.. 42

2-16– تعاریف رفتار شهروندی سازمانی.. 44

2-17- انواع  رفتار شهروندی سازمانی.. 44

2-18- ابعاد رفتار شهروندی سازمانی.. 45

2-19- عوامل تاثیر گذار بر رفتار شهروندی سازمانی.. 47

2-20- سیستم های تشویق رفتار شهروندی سازمانی.. 49

2-21- پیامدها و نتایج رفتار شهروندی سازمانی.. 51

2-22- معنویت در محیط کار و نقش آن در بهبود رفتار شهروندی سازمانی.. 53

2-23-چارچوب مفهومی تحقیق.. 59

فصل سوم روش تحقیق.. 60

3-1- مقدمه.. 61

3-2- روش تحقیق.. 61

3-3- جامعه آماری.. 62

3-4- حجم نمونه و روش نمونه گیری.. 62

3-5- روش جمع آوری اطلاعات.. 62

3-6 ابزار اندازه گیری.. 63

3-7 شیوه اجرای پژوهش.. 64

3-8 متغیرها ی تحقیق.. 64

3-9 روش تجزیه و تحلیل داده ها.. 67

فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها.. 69

4-1- مقدمه.. 70

4-2-توصیف جمعیت شناختی.. 70

4-3- توصیف گویه ها.. 73

4-4- توصیف متغیر ها.. 80

4-5- آزمون فرضیه های تحقیق.. 80

فصل پنجم نتیجه گیری  وپیشنهادات.. 87

5-1- مقدمه.. 88

5-2- خلاصه تحقیق.. 88

5-3- مقایسه نتایج تحقیق با یافته ها و تحقیقات پیشین.. 89

5-4- نتیجه گیری از فرضیه ها.. 91

5-5- بحث و تفسیر یافته های تحقیق.. 94

5- 6- محدودیت های تحقیق.. 95

5-7- پیشنهادات.. 96

منابع.. 100

پیوست.. 103

فصل اول کلیات

1-1 مقدمه

قلمرو مدیریت و سازمان چه از لحاظ نظری و چه از لحاظ عملی ، اخیرا تحت تاثیر نیرویی قدرتمند تحت عنوان معنویت قرار گرفته  که اگر به درستی اداره و هدایت  شود ، به نظر می رسد ظرفیت لازم برای منجر شدن به ژرف ترین تشریک مساعی ، نه تنها در زمینه های حرفه ای ، بلکه  زمینه لازم برای بروز انسانیت تمام عیار را دارا می باشد . اگر چه تا چند دهه قبل ، باور غالب بر این بود که این نیروی عظیم برای جهان مدیریت و بازرگانی مناسب نیست ؛ و هم چنین این موضوع منحصرا در ادبیات عامه پسند مورد بحث و گفت گو قرار می گرفت ، اما اکنون به عنوان موضوع پژوهش های دانشگاهی و علمی به طور جدی مطرح است . این نیروی قدرتمند چنان بر اصول مدیریت و بازرگانی پرتو افکنده و نظریه های آن را تحت تاثیر قرار داده است که از نظر برخی از صاحب نظران به عنوان یک تحول و پیشرفت اساسی در حوزه مدیریت و بازرگانی شمرده می شود.

به رغم انتقادات و تردیدها در زمینه های تجربی و نظری ، روند رو به رشد تحقیق و پژوهش درباره این موضوع در میان دانشگاهیان ، پژوهشگران ، مشاوران و نظریه پردازان علم مدیریت و سازمان غیر قابل انکار است ؛ تا جایی که سازمان های مدیریتی حرفه ای ، همچون آکادمی مدیریت و آکادمی بین المللی رشته های بازرگانی در سال 2001 این حوزه مطالعاتی  را به رسمیت شناختند. (روجاس،2001(

2-1بیان مسأله:

زندگی بدون کار بی معنی می شود ، اما کار بی روح ، زندگی را تباه کرده و می میراند، لذا مردم علاقه دارند که معنویت را نه تنها در امور شخصی بلکه در محیط کار و سایر سطوح زندگی تجربه کنند . معنویت در کار نیرویی الهام بخش و برانگیزاننده جهت جستجوی مداوم برای یافتن هدف و معنا در زندگی کاری ، درک عمیق و ژرف از ارزش کار، زندگی ، پهناوری عالم هستی ، موجودات محیط طبیعی و مظام باور شخصی است. (ضیایی و همکاران،1387،ص،37)   به بیانی دیگر، معنویت در کار تلاش در جهت ایجاد حساسیت نسبت به ارتباط فرافردی ،درون فردی، میان فردی و برون فردی در زندگی کاری به منظور بالندگی شخصی در رسیدن به تعالی انسانی و الهی است (عابدی جعفر و رستگار،1386،ص،109(

آرمنیو رگو و مگیول پینا معنویت را در پنج بعد می دانند که این پنج بعد : هم راستایی ارزش ها ی فردی و سازمانی ، فرصت هایی برای زندگی درونی، حس مشترک با جامعه ، حس لذت بردن از کار می باشد. متغیر دیگر این پژوهش ، رفتار شهروندی سازمانی می باشد که همانند مهنویت در محیط کار در چند دهه اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است و در واقع از حوزه خصوصی وارد حوزه عمومی شده است.

رفتارهای شهروندی سازمانی یا همان رفتارهای فراتر از وظیفه کارکنان به رغم تاثیر آشکار بر عملکرد سازمان ها، در گذشته عمدتا نادیده گرفته می شدند .  در واقع در تعابیر اولیه این رفتارها خارج از حوزه شغل ملاحظه می شدند( بین استوک . دیگران، 2003) اکثر تحقیقات در زمینه رفتار شهروندی سازمانی، بر پیش بینی عوامل ایجاد کننده این رفتارها متمرکز بوده اند . در این زمینه ، متغیر هایی همچون رضایت شغلی، تعهد سازمانی، هویت سازمانی، عدالت سازمانی، اعتماد، انواع رهبری، روابط رهبر پیرو و تامین اجتماعی گرگان به عنوان عوامل ایجاد کننده رفتار شهروندی سازمانی مطرح شده اند (پودساکوف و دیگران،2001(

ما عقیده داریم یکی از متغیر هایی که تاکنون در این زمینه مورد غفلت واقع شده است، معنویت در محیط کار می باشد که دارای توان بالقوه فراوانی جهت اثر گذاری بر متغیر های سازمانی و احتمالا رفتار شهروندی سازمانی میباشد . درباره ابعاد رفتار شهروندی سازمانی هنوز توافق واحدی میان محققان وجود ندارد. برای مثال ابعادی نظیر رفتارهای کمک کننده، رادمردی و گذشت ، وفاداری سازمانی ، پیروی از دستورات، نوآوری فردی، وجدان ، توسعه فردی ، ادب و ملاحظه ، رفتار مدنی ، نوع دوستی تامین اجتماعی گرگان در تحقیقات مختلف به عنوان رفتار شهروندی سازمانی مورد توجه قرار گرفته اند. پنج بعدی که بیشتر مورد توجه محققان بوده اند عبارتند از : نوع دوستی ، وظیفه شناسی ، فضیلت شهروندی ، جوانمردی ، احترام و تکریم . این پنج بعد از سوی ارگان مطرح شدند و در سال های بعد  مورد توجه دیگر محققان قرار گرفته است .

امروزه کارکنان زیادی در محیط کارشان احساس نارضایتی ، بی قراری و عدم امنیت  دارند. موریس معتقد است رضایت شغلی ، اعتماد و اخلاق کاری در بسیاری از محیط های کاری نا یاب شده است . بسیاری از اقدامات سازمان ها برای تغییر و  بهبود در دو دهه اخیر از قبیل کوچک سازی ، مهندسی مجدد، تعلیق ، اخراج از کار و موجب تضعیف روحیه و نوعی سردر گمی معنوی کارکنان شده است . در واقع این اقدامات که مبتنی بر پارادایم مکانیستی و عقلایی  مدرن بوده اند، نتوانسته اند خواسته های کارکنان را برآورده سازند. جهانی شدن، حرکت به سمت سازمان های دانشی ، رشد تقاضای کارکنان برای محیط های غنی و پرورش دهنده و نیز کار معنا دار ، این فشارها را بیشتر کرده است . در حقیقت به نظر می رسد کارکنان در مشاغل خود به دنبال چیزی بیش از تنها پاداش های اقتصادی هستند

معنویت در سازمان امر نوپایی است که می تواند نیرویی قدرتمند  و ژرف را برای زندگی به ارمغان آورد . این نیروی قدرتمند زمانی حاصل می شود که زندگی کاری با زندگی معنوی کارکنان پیوند بخورد . با چنین نیرویی کارکنان تقریبا با هزاران ساعت کاری ، می توانند کاری لذت بخش تر، متوازن تر ، معنا دار تر داشته باشند.

بعضی محققان عقیده دارند که نوعی تنش اساسی بین اهداف عقلایی و تکامل  معنوی  در سرتا سر محیط های کاری به وجود آمده است . گریگوری پیرس مدیر انتشاراتی و و موسس سازمان رهبران کسب و کار برای کمال، اخلاق و عدالت بیان می کند : ”  ما اغلب زمان زیادی را برای کار کردن صرف می کنیم ، شرم آور است اگر خدا را در آنجا نیابیم  ”

محققان معتقدند تشویق معنویت در محیط های کاری مزایای فراوانی دارد ، مزایایی که سازمان با بهره گیری از آنها به  بهبود بهره وری  و افزایش عملکرد کارکنان و بهبود رفتار شهروندی سازمانی می رسد . در جامعه اسلامی ما ، نماد های مذهبی فراوانی وجود دارد که در  سازمان ها  و ادارات دولتی نیز پیاده می شوند ، ما عقیده داریم که یکی از متغیر هایی که تاکنون در این زمینه مورد غفلت واقع شده معنویت  در محیط کار می باشد که دارای توان بالقوه فراوانی جهت اثر گذاری بر متغیر های سازمانی و احتمالا رفتار شهروندی سازمانی می باشد .

لذا مساله این تحقیق ، بررسی آثار و پیامد های نمادهای معنوی- اسلامی بر رفتار شهروندی کارکنان در چارچوب قواعد علمی پژوهش است  ، حال با توجه به مطالب بیان شده برای محقق این سوال مطرح است : آیا بین معنویت در محیط کار و رفتار شهروندی  سازمانی کارکنان تامین اجتماعی گرگان  رابطه معنا داری وجود دارد ؟

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.