گروه جامعه شناسی

نسبت سنت با مدرنیته ایرانی بررسی تطبیقی آرا دکتر حسین کچویان و دکتر علی میرسپاسی

استاد راهنما:جناب آقای دکتر وحید شالچی

استاد مشاور:جناب آقای دکتر محمد تقی کرمی

استاد داور:جناب آقای دکترابوالقاسم فاتحی

پایان نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد جامعه شناسی

سال تحصیلی93-94

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات تحقیق

عنوان                  

مقدمه. 1

1-1- بیان مسئله. 4

-21– اهمیت و ضرورت پژوهش… 6

3-1- اهداف تحقیق. 7

1-3-1- اهداف کلی.. 7

2-3-1- اهداف جزئی.. 7

4-1- پرسش های اساسی.. 8

1-4-1-پرسش اصلی.. 8

2-4-1-پرسش های فرعی.. 8

5-1- تعاریف مفاهیم. 8

فصل دوم:ادبیات و پیشینه تحقیق

مقدمه. 12

1-2- بررسی نظریات میشل فوکو. 12

2-2- بررسی نظریات ریچارد رورتی.. 14

3-2- مبانی نظری: 19

1-3-2- مبانی نظری دکتر حسین کچویان. 19

1-3-1-2- معرفت شناسی.. 19

2-3-1-2-هستی شناسی.. 21

3-3-1-2- انسان شناسی.. 22

2-3-2- مبانی نظری دکتر علی میرسپاسی.. 24

1-3-2-2- معرفت شناسی.. 24

2-3-2-2- هستی شناسی.. 25

3-3-2-2- انسان شناسی.. 26

4-2 مقایسه آرای معرفت شناسی و هستی شناسی و انسان شناسی دکتر حسین کچویان و علی میرسپاسی   27

1-4-2- مقایسه معرفت شناسی دکتر کچویان و دکتر میرسپاسی 27

2-4-2- مقایسه هستی شناسی دکتر کچویان و دکتر  میرسپاسی 27

3-4-2- مقایسه انسان شناسی دکتر کچویان و دکتر میرسپاسی.. 28

5-2- پیشینه تحقیق 29

1-5-2- پیشینه تحقیقات داخلی.. 29

2-5-2- پیشینه تحقیقات خارجی 33

3-5-2- جمع بندی از پیشینه تحقیق 35

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

مقدمه. 37

1-3 روش تحقیق. 37

1-1-3جامعه آماری.. 39

2-1-3- روش نمونه گیری و حجم نمونه. 39

3-1-3- نحوه جمع آوری داده 40

4-1-3- اعتبار یابی و ارزیابی کیفیت 40

5-1-3- ملاحظات اخلاقی پژوهش 41

فصل چهارم: یافته های تحقیق

مقدمه 43

1-4- نظریات میشل فوکو درباره مدرنیته و سنت 43

1-1-4- مدرنیته در نگاه میشل فوکو 43

2-1-4- سنت در نگاه میشل فوکو 46

2-4- نظریات دکتر حسین کچویان در مورد مدرنیته و سنت 50

1-2-4- مدرنیته در نگاه دکتر حسین کچویان……………………………………………………………………….50 2-2-4- سنت در نگاه دکتر حسین کچویان 58

3-4-ریشه های تئوریک اندیشه  دکتر حسین کچویان 61

4-4- تحلیل از تحولات جامعه ایران در نگاه دکتر حسین کچویان 70

5-4- راه حل برون رفت از چالش سنت و مدرنیته در نگاه دکتر حسین کچویان 81

6-4- نظریات ریچارد رورتی در مورد مدرنیته و سنت 85

1-6- 4- مدرنیته در نگاه ریچارد رورتی 85

2-6- 4- سنت در نگاه ریچارد رورتی 87

7-4- نظریات دکتر علی میرسپاسی در مورد مدرنیته و سنت 89

1- 7- 4- مدرنیته در نگاه دکترعلی میرسپاسی 90

2-7- 4- سنت در نگاه دکتر علی میرسپاسی 97

8-4-ریشه های تئوریک اندیشه دکتر علی میرسپاسی 100

9-4- تحلیل از تحولات جامعه ایران در نگاه دکتر علی میرسپاسی 107

10-4- راه حل برون رفت از چالش سنت و مدرنیته در نگاه دکتر علی میرسپاسی 113

فصل پنجم:بحث و نتیجه گیری

مقدمه 125

1-5- نقاط افتراق و اشتراک اندیشه های دکتر حسین کچویان  و دکتر علی میرسپاسی 125

2-5- انتقاد به اندیشه های دکتر حسین کچویان  و دکتر علی میرسپاسی 129

1-2-5- انتقاد به اندیشه های دکتر حسین کچویان 129

2-2-5- انتقاد به اندیشه های دکتر علی میرسپاسی 133

3-5-نتیجه گیری 137

4-5- پیشنهادات پژوهشی 148

1-4-5- پیشنهاداتی برای پژوهش های آینده 148

5-5- محدودیتهای پژوهش 148

منابع و مآخذ 149

منابع فارسی 149

منابع انگلیسی 161

چکیده انگلیسی 162

صفحه عنوان انگلیسی 163

فهرست جداول

1-5- مقایسه ریشه های تئوریک اندیشه دکتر حسین کچویان و دکتر علی میرسپاسی         123

فصل اول

کلیات تحقیق

مقدمه :

در این فصل ابتدا به بیان مساله تحقیق پرداخته شده است تا مشخص شود تحقیق حاضر به دنبال بیان چه موضوعی است و در ادامه اهمیت تحقیق حاضر و اهداف و پرسشهای این تحقیق آورده شده است و بعد از آن تعریفی از مفاهیم اصلی تحقیق در نظر متفکران مورد بررسی دکتر کچویان و دکتر میرسپاسی را آورده ایم.

موضوع این تحقیق نسبت سنت با مدرنیته ایرانی می باشد. بحث پیرامون نسبت تاریخی سنت و مدرنیته یکی از موضوعاتی است که همواره در حوزه جامعه شناسی مطرح بوده است،بنابراین می توان یکی از محورهای همیشگی بحث در حوزه جامعه شناسی و اندیشمندان آن را بحث پیرامون نسبت سنت و مدرنیته دانست. “یکی از چالشهای علوم اجتماعی ایران نسبت میان سنت و تجدد است .جامعه ایران به شیوه های مختلف با آثار گذر از وضعیت سنتی به وضعیت جدید مواجه است.مطالعه این موضوع زمینه ساز تبیین و تحلیل بسیاری از مشکلات،رویدادها و وقایع اجتماعی معاصر است.به این دلیل علوم اجتماعی ایران نمی تواند نسبت به شناسایی پیامدهای این گذار و نوع مواجه با آن بی اعتنا باشد”(جواهری،3:1389).

“قبل از آغاز مشروطه ورود مدرنیته به ایران شروع شد با آن استمرار پیدا کرد اما مشکل آن در ایران این بود که همواره به صورت یک ابزارانگاری سطحی باقی ماند و تبدیل به تفکر و تاملی عمیق نشد این مساله علت داشت و علت عمده اش این بود که زمانی که به طور جدی به مدرنیته پرداختند نمی دانستند که در واقع این چیزی که امروزه به مثابه ابزار تکنولوژیک ظاهر شده امری فوق ابزاری است.البته بعضی ها توجه به این مساله کردند و دریافتند که مدرنیته صرفا ابزار نیست برای همین سید جمال از این روح که در واقع همان روح مدرنیته است نسبتا برخوردار بوده و بر اساس همین درک و فهم متفکری مدرن است”(مددپور ،1380 :41 -42 ).

اگر بخواهیم به اجمال تجدد را به دو بخش عمده ی ابزاری و انتقادی تقسیم کنیم،فرایندها و سازمانهای تجدد ابزاری و فرایندها و سازمانهای تجدد انتقادی هرکدام به شکلی خاص در جامعه ی ایرانی مطرح شدند و برخوردها و نتایج متفاوتی را آفریدند .حتی در گروه ها و طبقات و لایه های مختلف اجتماعی به نوعی ویژه با هر کدام از ابعاد و لایه های تجدد برخورد شد.به طور نمونه حکومتگران ،نخبگان و توده های مردم هر کدام به صورتی مشخص و با رویکردی متفاوت با قضیه ی تجدد برخورد کردند و از دیدگاه خویش به طرح پرسش در باب تجدد پرداختند.ولی شاید هیچ کدام از آنان نتوانستند به تجدد و پیامدهایش در کلیت آن بپردازند.مسئله ی تجدد و طرح آن در ایران یک مسئله ی تک بعدی نبود.تجدد پدیده ای پیچیده بود که تقلیل آن به هر کدام از ابعادش آن را از حیز انتفاع می انداخت و شناخت دقیقش را امکان پذیر نمی کرد(گودرزی،22:1386).

می توان گفت که برای شناخت جوامع دیگر باید هر روشنفکری ابتدا در پی فهم جامعه خودش باشد.بنابراین”یکی از موضوعات اساسی برای روشنفکر امروز شناخت خود است زیرا در راستای شناخت هویت ایرانی است که می توان خود را در برابر جهان قرار داد تا دنیا را بهتر شناخت و در سیر جهانی قرار گرفت(جهانبگلو195:1379). روشنفکری وضعیتی برون موضعی است یعنی از موضع خودش درمی آید و می تواند از یک فرهنگی به فرهنگ دیگر سفر کند و تمام عناصری را که از آن فرهنگ می خواهد بگیرد بیاورد درون جغرافیای هویتی خودش این طوری بهتر می تواند از هویت خودش و از روح قومی اش دفاع کند”(جهانبگلو ،216:1379). بنابراین متفکران حال حاضر ایرانی نیز در پی فهم تحولات ایران به بررسی تاریخ این سرزمین می پردازند و می خواهند جایگاه جامعه ایرانی را در جهان به طور واقع بینانه مورد توجه قرار دهند.

قادری در کتاب اندیشه در مرز می گوید:روشنفکران امروز به سه گروه تقسیم می شوند روشنفکران سکولار و روشنفکران نواندیش دینی و کسانی که در چارچوب سنت از اسلام یا از تشیع دفاع می کنند(قادری،92:1386).در این نوشتار ما به دو موضع نظری متفاوت در ایران به ترتیب اندیشه های علی میرسپاسی را در گفتمان پست مدرنیستی بررسی می کنیم زیرا ایشان در تمامی آثارش در دفاع از هویت سکولار و دین را به حوزه خصوصی محدود می کند و متاثر از اندیشمند پست مدرنیستی رورتی است و اندیشه های دکتر کچویان را در گفتمان سنتی بررسی می کنیم زیرا ایشان در تمامی آثارشان دفاع از دین و هویت دینی مورد توجه قرار داده اند و حتی اندیشه دیرینه شناسی فوکو را در راستای فهم گفتمانهای موجود در تاریخ ایران مورد استفاده قرار می دهد.

در مورد گفتمان سکولار ” در رویکرد پست مدرنیستی برخلاف نگرش تجدد گرایان،تجدد با توجه به طرح و ایده های محقق نشده و آسیب ها و خلاهای به وجود آمده مورد حمله شدید قرار می گیرد.معتقدان به این رهیافت تجدد را شکست خورده و طرح و آرمانهای آنرا برای رهبری جامعه آینده ناتوان می دانند.به همین جهت در پست مدرنیسم پیامدهای برآمده از تجدد غربی ناشی از مولفه هایی دانسته می شود که تجدد بر آن متکی است و به آن می بالد.مولفه هایی همچون ایمان به علم مدرن،عقلانیت ابزاری ،صنعت مدرن ،اعتقاد جدی به اصول و مبانی علم و جهان شمول.برعکس در رویکرد پساتجددگرایی مشروعیت عناصر و مولفه های فوق مورد سوال قرار می گیرد.با این رهیافت نگرش ما به تجدد خوش بینانه نخواهد بود بلکه به علائم بیماری و فروپاشی نظام تجدد واقف می شویم(خاکی قراملکی، 94:1391).

در مورد گفتمان سنتی “مدرنیته در ایران تا آنجا که می توانست به زبان دینی سخن گوید به ظاهر منشا اثر بیشتری داشت و هر وقت که زبان دینی خویش را از دست می داد،مسلما حتی کتابهایش امکان انتشار نمی یافت.به همین دلیل وقتی مکتوبات کمال الدوله آخوند زاده نوشته شد همواره به صورت نسخه خطی باقی ماند .این نکته نشان می دهد که هیچ وقت مدرنیته ای که بخواهد با زبان الحاد عمل کند در ایران موفق نیست (مددپور ،1380 : 43-44).سنت گرایی در سالیان اخیر از جمله دیدگاههای رایج و تامل برانگیز در کشور ما بوده است.این دیدگاه مفهوم ویژه و مثبتی از سنت را مبنا قرار می دهد و به احیا سنت اهتمام می ورزد.به دلیل تاکید سنت گرایان بر سنت به غلط تصور می شود که نظریه آنها نظریه ای سنتی است و ربطی به وضعیت امروز ما ندارد .در اینجا نشان داده ایم که سنت گرایی هرچند یک نظریه مدرن نیست ،اما نظریه ای معاصر است و پیوندی عمیق با دنیای امروز دارد(رحمتی،1:1387).

در این نوشتار مقایسه اندیشه متفکران دکتر حسین کچویان و دکتر علی میرسپاسی دو پیشفرض دارد: اول اینکه دیدگاههای دکتر کچویان و میرسپاسی برحسب نظریات و دستاورد قابل مقایسه اند و آنان دارای اعتبار و اهمیت قابل مقایسه ای هستند. دوم مقایسه چیزی با چیز دیگر این فرض را در خود نهفته دارد که چیزهای مورد مقایسه از لحاظی خاص یکسان و از لحاظی دیگر متفاوتند .در این نوشتار نیز این دو پیش فرض را لحاظ خواهیم کرد. شناسایی اندیشه روشنفکری در دیدگاههای مختلف و متعارض نیازمند به کارگیری روش مقایسه ای است و روش تطبیقی کیفی یکی از روشهایی است که کمتر مورد توجه تحقیقات علمی قرار می گیرد . در این نوشتار سعی داریم با اتخاذ نگاه تطبیقی به درک روشنی از مسئله تاریخی نسبت سنت با مدرنیته در آرای دکتر حسین کچویان و دکتر علی میرسپاسی برسیم.

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.