دانشگاه فردوسی مشهد

پردیس بین الملل

پایان­نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد

تربیت بدنی و علوم ورزشی

عنوان:

تأثیر هشت هفته تمرین هوازی و رژیم غذایی کاهش وزن بر نیمرخ لیپیدی خون و آدیپونکتین زنان غیرفعال میانسال

استاد راهنما:

دکتر امیر رشیدلمیر

استاد مشاور:

دکتر مهرداد فتحی

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب:

فصل اول: طرح تحقیق

مقدمه……………………………… 2

بیان مسأله…………………………….. 3

ضرورت و اهمیت تحقیق……………………………… 6

اهداف تحقیق……………………………… 8

هدف کلی……………………………… 8

اهداف ویژه……………………………. 8

فرضیه های تحقیق…………………………….. 10

تعریف واژه ها……………………………. 11

فصل دوم: ادبیات تحقیق

مبانی نظری……………………………… 14

چاقی و بیماریزایی……………………………… 14

چاقی و حساسیت به انسولین……………………………… 14

چاقی و بیماری عروق کرونر قلب……………………………… 14

چاقی و سرطان…………………………….. 15

چاقی و استئوآرتریت……………………………… 15

چاقی و تعادل انرژی……………………………… 15

اتیولوژی چاقی……………………………… 16

تأثیر سن بر چاقی……………………………… 16

سبک زندگی……………………………… 18

عوارض چاقی……………………………… 21

ترمودینامیک چاقی و از دست دادن وزن………………… 24

عدم تحرک بعنوان دلیل برای چاقی………………………. 26

تعادل درشت مغذی های رژیم…………………………….. 26

کاهش مطلوب وزن…………………………….. 26

اثرات ورزش بر کاهش وزن…………………………….. 27

روش های مرسوم کاهش وزن در افراد چاق…………… 27

منشأ لیپوپروتئین های خون و طبقه بندی آنها………… 30

طبقه بندی لیپوپروتئین ها……………………………. 31

شیلومیکرون ها……………………………. 31

لیپوپروتئین با دانسیته بسیار پایین(VLDL)…………….

لیپوپروتئین با دانسیته پایین(LDL)………………………

لیپوپروتئین دارای دانسیته متوسط (IDL)…………….

لیپوپروتئین با دانسیته بالا (HDL)………………………

اثر فعالیت ورزشی بر کلسترول پلاسما…………34

آثارکوتاه مدت……………………………… 34

آثار بلند مدت……………………………… 35

عوامل موثر بر غلظت کلسترول بدن……………. 36

موارد استعمال ویژه کلسترول……………………. 37

اثر فعالیت ورزشی بر تری اسیل گلیسرول های پلاسما……. 39

آثار کوتاه مدت……………………………… 39

آثار بلند مدت……………………………… 41

کلسترول…………………………….. 42

کنترل غلظت کلسترول داخل سلولی……………….. 42

کنترل سنتز کلسترول توسط کبد………………… 43

آدیپونکتین…………………………… 44

انواع آدیپونکتین…………………………… 44

عملکرد آدیپونکتین و کبد…………………………… 45

آدیپونکتین و ورزش…………………………… 47

تحقیقات انجام شده در داخل کشور……………………………. 49

تحقیقات انجام شده در خارج کشور……………………………. 58

فصل سوم: روش تحقیق

روش تحقیق……………………………… 68

جامعه آماری، نمونه آماری و نحوه ی گزینش آزمودنی ها……… 68

معیارهای ورود به تحقیق…………………………… 69

متغیرهای تحقیق…………………………… 70

ابزار و روش جمع آوری داده ها…………………………… 70

شاخص های پیکرسنجی…………………………… 71

برنامه تمرین هوازی…………………………… 72

روش تعیین شدت تمرین…………………………… 72

رژیم کاهش وزن پلکانی……………………………73

روش های آزمایشگاهی……………………………… 75

محدودیت های تحقیق…………………………… 76

ملاحظات اخلاقی…………………………… 76

روش های آماری……………………………… 77

فصل چهارم: یافته های تحقیق

مقدمه…………………………….. 79

الف) توصیف داده های تحقیق…………………. 79

ب) آزمون فرضیه های تحقیق……………….. 82

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری تحقیق

خلاصه تحقیق……………………………98

یافته های تحقیق……………………………99

بحث و نتیجه گیری……………………………… 101

نتیجه گیری کلی……………………………… 105

پیشنهادات کاربردی برگرفته ازتحقیق………….. 106

پیشنهادات برای تحقیقات آینده…………………. 107

چکیده:

سابقه و هدف: شناسایی مشکلات و مسائل زنان میانسال با هدف ارتقاء سطح سلامتی آنها امری لازم و ضروری است. هدف از انجام این تحقیق، بررسی تاثیر هشت هفته تمرین هوازی و رژیم غذایی کاهش وزن بر نیمرخ لیپیدی خون و آدیپونکتین زنان غیرفعال میانسال بود.

مواد و روش­ها: 20 زن میانسال غیر فعال به صورت داوطلبانه انتخاب و به طور تصادفی به دو گروه تمرین هوازی(10نفر) و تمرین هوازی+رژیم (10نفر) تقسیم شدند. قبل از آغاز برنامه اصلی تحقیق، نمونه خون آزمودنی­ها اندازه­گیری شد. سپس آزمودنی­ها بطور تصادفی در دو گروه مجزا به اجرای برنامه پژوهشی پرداختند. مجددا نمونه خون آزمودنی­ها به­وسیله همان ابزار و امکانات استفاده شده در مرحله نخست اندازه گیری و جمع ­آوری گردید.

یافته ­ها: در هر دو گروه پس از هشت هفته تمرین هوازی سطح آدیپونکتین سرم به طور معنی­داری افزایش یافت (p<0.05)، ولی نیمرخ لیپیدی پس از هشت هفته تمرین هوازی تغییرات معناداری در هیچکدام از گروه­ها نداشت(p>0.05).

نتیجه­ گیری: به طور کلی هر دو روش تمرین باعث افزایش آدیپونکتین که یکی از تنظیم کننده­های سوخت و سازی بدن است، می­شود که این تغییر می­تواند باعث بهبود کیفیت زندگی در زنان غیرفعال میانسال ­گردد.

فصل اول: طرح تحقیق

مقدمه:

چاقی یک بیماری مزمن است که شیوع آن در بالغین، نوجوانان، و کودکان در حال افزایش بوده و در حال حاضر به عنوان یک اپیدمی جهانی در نظر گرفته می شود. در بسیاری از جوامع شیوع اضافه وزن و چاقی طی دو دهه اخیر افزایش یافته است. در ایالات متحده آمریکا ریسک ابتلا به اضافه وزن و چاقی در طول مدت زندگی هر فرد به ترتیب 50 و 25 درصد است. همچنین، چاقی به عنوان یک مشکل مهم سلامتی در تمام کشورها مطرح است که تحت تأثیر عوامل محیطی و ژنتیکی می باشد. از سویی دیگر، چاقی مهمترین بیماری تغذیه ای در کشورهای پیشرفته بوده به طوری که در دو دهه اخیر به سرعت شیوع پیدا کرده است. این عارضه خطر ابتلا به بیماری های گوناگون از قبیل خطر حمله قلبی، آرتروز، دیابت نوع 2، سکته مغزی، فشار خون بالا و سایر بیماری ها را افزایش داده و در نهایت با کاهش طول عمر و مرگ زودرس همراه می باشد و در نتیجه هزینه های هنگفتی را به سلامتی افراد تحمیل می کند. لذا پیشگیری از چاقی و تلاش برای کاهش اضافه وزن منجر به کاهش بیماری­های وابسته به آن، بهبود کیفیت زندگی و کاهش هزینه­های مرتبط با مراقبت­های سلامتی خواهد شد. بنابراین توجه جدی و فوری مراقبین سلامت، پژوهشگران و سیاست گذاران هر جامعه به موضوع چاقی امری ضروری است. در همین راستا، مطالعات و تحقیقات بسیاری جهت بررسی روش‌های گوناگون کاهش وزن انجام گرفته و افراد چاق نیز روش‌های متفاوتی را جهت کاهش وزن در پیش می‌گیرند که ممکن است عوارض خطرناکی را برایشان در پی داشته باشد. در این بین، روشی که تأثیرات مثبت بسیاری بر کاهش وزن افراد چه از لحاظ عوارض جانبی و چه از لحاظ ماندگاری داشته است، داشتن یک رژیم غذایی مناسب به همراه برنامه ورزشی منظم و منطبق بر اصول دقیق علمی‌ است. توجه به نوع ورزش اهمیت ویژه ای داشته و ورزش هوازی به سبب تاثیر فراوانی که بر چربی سوزی دارد، می­تواند در این زمینه انتخاب مناسبی باشد.

بیان مسأله

چاقی یکی از شایع ترین اختلالات متابولیکی در کشورهای صنعتی و در حال توسعه است. از پیامدهای پاتولوژیکی چاقی می توان به بیماری های قلبی ـ عروقی و سندرم متابولیک اشاره کرد (1). چاقی عوارض زیادی در پی دارد به طوری که شایع ترین عوارض چاقی عبارتند از: افزایش تری گلیسرید، کاهش میزان کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا، افزایش کلسترول لیپوپروتئین با چگالی پایین و فشار خون بالا می باشند. افزایش LDL و کاهش HDL به همراه فشار خون بالا زمینه ابتلا به تصلب شرایین را مهیا می کند (2, 3). در مطالعات مختلف نشان داده شده است، کاهش در سطوح HDL می تواند نشانگر افزایش در نسبت TC/HDL باشد (4). از چاقی می توان به عنوان مشکل اصلی جوامع مختلف به ویژه زنان اشاره کرد؛ همچنین، چاقی یکی از مهم ترین عوامل در سبب شناسی بیماری های مزمن می باشد و با عوامل مختلفی چون سطح فعالیت بدنی، سبک زندگی، رژیم غذایی، ژنتیک و بیماریها ارتباط دارد (5, 6). در زنان، حرکت به سمت افزایش چاقی و مخصوصاً چاقی شکمی باعث افزایش خطر سندرم متابولیک و بیماری های قلبی ـ عروقی می شود. از عوامل خطرزای اصلی برای بیماری های کرونری قلب در زنان شامل افزایش میزان لیپوپروتئین با چگالی پایین و کلسترول کل و کاهش سطوح لیپوپروتئین با چگالی بالا است (7). از این رو شناسایی مشکلات و مسائل زنان میانسال با هدف ارتقاء سطح سلامتی آنها امری لازم و ضروری است. در این میان قشر زنان میانسال غیر فعال که دارای زندگی بی تحرکی هستند بیشتر در معرض خطر چاقی قرار دارند.

در گذشته باور بر این بود که بافت چربی بافتی بی اثر است و تنها به صورت ذخیره کننده تری گلیسرید عمل می کند. اما اکنون می دانیم که بافت چربی سیستم درون ریز فعالی است که با فعالیت سوخت و سازی بالا همراه است و باعث تولید اسید چرب و ترشح چندین پروتئین می شود که هورمون های جذب کننده و مصرف کننده انرژی را تنظیم می کند. بافت چربی بیش از پنجاه عامل سوخت و سازی و هورمونی فعال را بیان می کند. برخی از این هورمون ها که به طور کلی آدیپوکاین نامیده می شوند در فرایند التهاب و آترواسکلروز نقش مهمی دارند؛ که از این بین می توان به لپتین، آدیپونکتین و رزیستین، اشاره کرد (8).

آدیپونکتین، از فراوانترین هورمون های مترشحه از بافت چربی است که بر خلاف سایر آدیپوکاین ها مثل لپتین و رزیستین، در حالت چاقی کاهش می یابد (9). این هورمون نقش اساسی و مهمی در تنظیم انرژی لازم جهت حفظ هموستاز بدن، سوخت ساز چربی و کربوهیدرات و حساسیت به انسولین به عهده دارد (10). نقش محوری آدیپونکتین در ارتباط با عوامل خطر مرتبط با سندرم متابولیک در کنار اثرات ضد التهابی آن مورد توجه قرار گرفته است. نتایج برخی تحقیقات نشان داده اند که کاهش غلظت آدیپونکتین با ایجاد مقاومت به انسولین، هیپرانسولینمی و هیپرگلیسمی مرتبط است (11, 12). به علاوه مطالعات انجام شده بر روی نژادهای مختلف نیز افزایش سطح آدیپونکتین را به دنبال کاهش وزن و بهبود مقاومت به انسولین گزارش کرده اند (13, 14). بر اساس یافته های موجود، چنین به نظر می رسد که کاهش سطح آدیپونکتین می تواند عامل مهمی در ایجاد چاقی و اختلالات التهابی مرتبط با آن از جمله مقاومت به انسولین و دیابت نوع 2 باشد (15-17). نتایج مطالعات نشان می دهند که افرایش غلظت آدیپونکتین پلاسما به کاهش مقاومت انسولین، تری گلیسرید، محیط شکم، نسبت دور شکم به لگن، لیپوپروتئین کم چگال، توده چربی بدن و افزایش لیپوپروتئین پرچگالی منجر می شود (18, 19).

فعالیت بدنی منظم و رژیم غذایی مطلوب عواملی هستند که از طریق کاهش میزان چاقی به ویژه چاقی شکمی، افزایش حساسیت انسولین، کاهش فشار خون و بهبود نیمرخ چربی خون موجب پیشگیری از بیماری های مزمن می شوند (20). در همین راستا، به نظر می رسد معرفی برنامه های ورزشی مناسب، الگوهای تغذیه ای مطلوب و تغییر سبک زندگی و افزایش کیفیت آن بتواند منجر به کاهش خطر بروز بیماری های عروقی شود. با وجود یافته های زیاد درباره اثر تمرین ورزشی بر متابولیسم چربی در افراد سالم با وزن طبیعی، فواید بالقوه ورزش بر متابولیسم چربی در افراد میانسال کمتر مورد توجه قرار گرفته است (21). در این راستا، مطالعات نشان داده اند برنامه آمادگی جسمانی تأثیر قابل توجهی بر متابولیسم چربی افراد میانسال می گذارد. این مطلب بیانگر آن است که متابولیسم چربی افراد شرکت کننده در برنامه های ورزشی هوازی ممکن است افزایش یابد. حقیقی و همکاران (1392) گزارش کردند نه هفته تمرین هوازی اثرات مفیدی بر میزان آدیپونکتین و رزیستین سرم در زنان چاق ندارد (22)؛ از سویی دیگر، رشیدلمیر و همکاران (1392) گزارش کردند تمرین هوازی منظم علاوه بر کاشه وزن، شاخص توده بدن و درصد چربی، موجب کاهش رزیستین و افزایش آدیپونکتین در زنان جوان فعال می شود (23).

همچنین ﻣﻄﺎﻟﻌﺎتی، استفاده از رژﯾﻢ ﻫﺎی ﻏﺬاﯾﯽ ﮐﻢ ﮐﺎﻟﺮی را نیز در ﮐﻨﺘﺮل ﭼﺎﻗﯽ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽکنند (24). همان طورکه می­دانیم عمده کالری دریافتی مازاد در بدن بصورت بافت چربی ذخیره می­شود (25, 26). بافت چربی نیز صرفا اندامی جهت ذخیره انرژی نبوده و مولکول های بیولوژیک بسیاری ترشح می­کند که می­توانند بر متابولیسم تمام بدن تاثیر گذار باشند (27).

با این حال، از آنجا که مطالعاتی با نتایج متناقض درباره تأثیر فعالیت بدنی بر نیمرخ چربی خون انجام شده ولی مطالعات کمی به بررسی هم زمان فعالیت بدنی منظم و تعدیل و اصلاح رژیم غذایی پرداخته اند؛ همچنین با توجه به این که تاکنون تحقیقات محدودی در زمینه تأثیر رژیم های کاهش وزن و یا تمرینات ورزشی بر سطح آدیپونکتین زنان انجام شده و با در نظر گرفتن اهمیت استفاده از روش مطلوب و ماندگارتر برای کاهش وزن که بکارگیری هم زمان رژیم غذایی به همراه فعالیت ورزشی است (24)، بر آن شدیم تا تأثیر هشت هفته تمرین هوازی به تنهایی و تمرین هوازی همراه با رژیم غذایی کاهش وزن پلکانی را بر نیمرخ لیپدی خون و آدیپونکتین زنان غیرفعال میانسال بررسی و مقایسه کنیم.

ضرورت و اهمیت تحقیق:

چاقی مهمترین مشکل سلامتی در کشورهای توسعه یافته و یکی از مشکلات قابل توجه در کشورهای در حال پیشرفت است. پیش بینی­ها نشان می­دهد تا سال2030 تقریبا نیمی از جمعیت جهان چاق بوده و یا اضافه وزن خواهند داشت (28). با اینکه شیوع بالای چاقی درکشورهای اروپای شرقی و آمریکای شمالی بیشتر از سایر نقاط جهان گزارش شده، ولی ابتلا به چاقی و مرگ و میر حاصل از آن در کشورهای آسیایی بیشتر از سایر کشورها بوده است. شیوع چاقی به واسطه وضعیت اقتصادی و اجتماعی تغییر می کند. مطالعات انجام شده مشخص کرده اند که در کشورهای در حال توسعه و فقیر شیوع چاقی به خصوص در زنان بیشتر از کشورهای توسعه یافته است. شیوع بالای اضافه وزن و چاقی در کشور ما نیز گزارش شده است؛ به طوری که کشور ما نیز همانند بسیاری از کشورها در حال گذر تغذیه ای از لاغری ناشی از سوء تغذیه، به سوی چاقی ناشی از تغذیه نامناسب، پیش می­رود. نتایج مطالعات مختلف در کشور ما نشان می دهد در 34 درصد از زنان و 10درصد از مردان و بیش از 28 درصد از ساکنان شهرها و 23 درصد از روستاییان، چاقی شکمی وجود دارد. شیوع چاقی و اضافه وزن به میزان هشداردهنده­ای در ایران رو به افزایش است که به واسطه توسعه شهرنشینی، تغییر در شیوه زندگی، الگوهای نامناسب مصرف مواد غذایی و کاهش فعالیت بدنی پدیدار گشته است (29). اگر چه مبنای بیولوژیکی چاقی هنوز به طور کامل شناخته نشده است، بافت چربی به عنوان یک منبع عظیم ذخایر چربی، همچنین اهمیت زیادی در هموستاز انرژی دارد؛ به طوری که چربی های بدن را به شکل تری گلیسرید ذخیره نموده و به هنگام نیاز آن را در شکل های اسیدهای چرب آزاد(FFA) به درون جریان خون رها می کند (30, 31).

به دنبال اضافه وزن و با افزایش ذخایر چربی در بدن به سلامت فرد آسیب وارد شده و زمینه برای ابتلا به انواع بیماری های مزمن فراهم می­گردد، لذا اصلاح شیوه زندگی و استفاده از روش های صحیح کاهش وزن، می­تواند ما را در پیشگیری از ابتلا به این امراض یاری نماید.

کاهش وزن ناشی از رژیم غذایی ممکن است باعث کاهش ریسک های سلامتی مرتبط با چاقی شود، اما محدودیت کالری دریافتی به ویژه در افراد میانسال و مسن با تحلیل توده عضله اسکلتی همراه است. از این رو اضافه کردن فعالیت بدنی به رژیم غذایی ممکن است این اثر منفی رژیم غذایی را مهار نماید (32, 33). به هر حال در مورد تجویز مؤثرترین برنامه مداخله ای(تغییر روش زندگی) و سازوکارهای آنها در کاهش ریسک فاکتورهای قلبی عروقی نتایج روشن نیست (33).

بنابراین انجام این تحقیق از آن جهت ضروری و مهم به نظر می­رسد که با توجه به کمبود تحقیقات انجام شده در این زمینه، نتایج این تحقیق از یک طرف می­تواند با تمرکز بر آدیپونکتین، یافته­های تحقیقی موجود در تفاوت­های هورمونی دو روش بکار رفته در این تحقیق را در جهت کاهش وزن توسعه دهد، و از طرف دیگر می­تواند با تعیین نقاط ضعف و قوت هر یک از این برنامه­ها کمک ارزشمندی به حفظ سلامت زنان(در بهبود اضافه وزن و پیشگیری از چاقی)که بخش عظیمی از جامعه را به خوداختصاص داده­اند، انجام داده باشد. از آنجا که بررسی مستقیم بر روی بافت چربی انسان و متابولیت­های موجود در آن از دشواری های خاص خود برخوردار بوده و از طرفی انجام تحقیقات روی مدل­های حیوانی در تمامی جهات نمی­تواند کاربرد صد ­در­صدی برای انسان داشته باشد، مطالعه بر روی سطوح سرمی آدیپونکتین و نیمرخ لیپیدی خون انسان برای انجام تحقیق حاضر انتخاب شد. با توجه به اینکه تحقیقات اندکی در زمینه تاثیر این دو فاکتور بر نیمرخ لیپدی خون و آدیپونکتین سرم صورت گرفته، لذا انگیزه انجام این پ‍ژوهش ایجاد و به دنبال یافتن تاثیر بکارگیری همزمان این دو متغیر بر نیمرخ لیپدی خون و آدیپونکتین زنان در دوره میانسالی هستیم.

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.