دانشگاه‌ کردستان

دانشکده علوم انسانی و اجتماعی

گروه تربیت بدنی و علوم ورزشی

پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته تربیت‌بدنی گرایش عمومی

عنوان:‌

ارتباط بین ابهام نقش و میزان پرخاشگری در بازیکنان فوتبال لیگ برتر ایران

استاد راهنما:

دکتر سردار محمدی

استاد مشاور:

دکتر محمد ملکی

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب:

فصل اول (مقدمه و کلیات)………………………………………………………………………………………………1

1-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………2

1-2- بیان مسأله…………………………………………………………………………………………………………….3

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق………………………………………………………………………………………..5

1-4- اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………..7

1-4-1- هدف کلی تحقیق…………………………………………………………………………………………7

1-4-2- اهداف اختصاصی تحقیق……………………………………………………………………………..7

1-5- فرضیه‌های تحقیق…………………………………………………………………………………………………7

1-6- محدودیت‌های تحقیق……………………………………………………………………………………………8

1-6-1- محدودیت‌های تحت کنترل………………………………………………………………………….8

1-6-2- محدودیت های خارج از کنترل…………………………………………………………………….8

1-7- تعریف واژه‌ها و اصطلاحات…………………………………………………………………………………….8

فصل دوم (مبانی نظری و مرور پیشینه)…………………………………………………………………….11

2-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………..11

2-2- مبانی نظری تحقیق………………………………………………………………………………………………….11

2-2- 1- ابهام نقش…………………………………………………………………………………………………11

2-2-2- مفهوم ابهام نقش در سازمان و ارتباط آن با پرخاشگری……………………………….14

2-2-3- مفهوم ابهام نقش در ورزش……………………………………………………………………….17

2-2-4- ابعاد ابهام نقش………………………………………………………………………………………..18

2-2-5- رابطه‌ی ابهام نقش با عملکرد ورزشی…………………………………………………………20

2-2-6- پرخاشگری………………………………………………………………………………………………21

2-2-7- نظریه‌های پرخاشگری………………………………………………………………………………24

2-2-8- رابطه‌ی پرخاشگری با عملکرد ورزشی………………………………………………………27

2-3- پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………………..28

2-3-1- تحقیقات مربوط به ابهام نقش……………………………………………………………………28

2-3-2- تحقیقات مربوط به پرخاشگری…………………………………………………………………35

2-4- جمع‌بندی و نتیجه‌گیری ادبیات تحقیق…………………………………………………………………..37

فصل سوم (روش‌شناسی تحقیق) …………………………………………………………………………..39

3-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………40

3-2- روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………….40

3-3- جامعه‌‌ی آماری………………………………………………………………………………………………………40

3-4- نمونه آماری و روش نمونه‌گیری……………………………………………………………………………….40

3-5-متغیرهای تحقیق……………………………………………………………………………………………………41

3-5-1- متغیر پیش‌بین………………………………………………………………………………………….41

3-5-2- متغیر ملاک……………………………………………………………………………………………..41

3-6- تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق…………………………………………………………………………..41

3-7- ابزار گردآوری اطلاعات………………………………………………………………………………………….42

3-7-1- پرسشنامه ویژگی‌های فردی بازیکنان………………………………………………………..42

3-7-2- مقیاس ادراک نقش………………………………………………………………………………….42

3-7-3- چک‌لیست پرخاشگری……………………………………………………………………………42

3-8- روایی ابزار تحقیق………………………………………………………………………………………………..43

3-9- پایایی پرسشنامه………………………………………………………………………………………………….43

3-10- نحوه‌ی گردآوری اطلاعات…………………………………………………………………………………….44

3-11- روش‌های آماری……………………………………………………………………………………………………45

فصل چهارم (یافته‌ها)……………………………………………………………………………………………46

4-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………..47

4-2- بررسی توصیفی یافته‌های تحیق…………………………………………………………………………47

4-2-1- سن و تجربه بازی…………………………………………………………………………………….47

4-2-2- پست بازیکنان……………………………………………………………………………………….48

4-2-3- میزان پرخاشگری بازیکنان در پست‌های مختلف……………………………………..48

4-2-4- میزان پرخاشگری بازیکنان در بازی‌های میزبان و میهمان………………………….49

4-2-5- آمار توصیفی مقیاس ادراک نقش…………………………………………………………….49

4-3- بررسی طبیعی بودن توزیع داده‌ها………………………………………………………………………50

4-4- آزمون فرضیه‌های تحقیق…………………………………………………………………………………..51

4-4-1- فرضیه اول…………………………………………………………………………………………..51

4-4-2- فرضیه دوم…………………………………………………………………………………………52

4-4-3- فرضیه سوم……………………………………………………………………………………….53

4-4-4- فرضیه چهارم……………………………………………………………………………………..54

فصل پنجم (بحث و نتیجه‌گیری)…………………………………………………………………………..55

5-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………56

5-2- خلاصه‌ی پژهش……………………………………………………………………………………………….56

5-3- بحث و نتیجه‌گیری…………………………………………………………………………………………..57

5-3-1- ابهام نقش و میزان پرخاشگری……………………………………………………………57

5-3-2- پیش‌بینی پرخاشگری از طریق ابهام نقش…………………………………………..58

5-3-3- تفاوت ابهام نقش بازیکنان باتجربه و کم‌تجربه…………………………………….59

5-3-4- تفاوت پرخاشگری بازیکنان باتجربه و کم‌تجربه…………………………………..62

5-4- نتیجه‌گیری نهایی……………………………………………………………………………………………63

5-5- پیشنهادهای برگرفته از تحقیق……………………………………………………………………….64

5-6- پیشنهادات برای تحقیقات آینده……………………………………………………………………..65

منابع…………………………………………………………………………………………………………………66

منابع داخلی………………………………………………………………………………………………………………. 67

منابع خارجی……………………………………………………………………………………………………………… 69

پیوست‌ها…………………………………………………………………………………………………………..73

پیوست 1.: پرسشنامه اطلاعات و ویژگی‌های فردی بازیکنان………………………………………..74

پیوست 2 : مقیاس ادراک نقش بیوکامپ و همکاران…………………………………………………….75

پیوست3: چک‌لیست ثبت پرخاشگری بازیکنان فوتبال……………………………………………..78

پیوست 4: خطاها و رفتارهای ناشایست……………………………………………………………………..79

چکیده:

پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط بین ابهام نقش و میزان پرخاشگری در بازیکنان فوتبال لیگ برتر ایران انجام شد. با استفاده از تحقیق توصیفی-همبستگی سه تیم (72 بازیکن)، از تیم‌های حاضر در لیگ برتر فوتبال، فصل 92-93 به صورت در دسترس، که حاضر به همکاری با محقق بودند، به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابهام نقش بازیکنان با استفاده از مقیاس ادراک نقش بیوکامپ و همکاران اندازه‌گیری شد. برای ثبت میزان پرخاشگری بازیکنان، فیلم بازی‌های تیم‌های انتخاب شده، در نیم‌فصل اول مشاهده و پرخاشگری آنها در چک‌لیستی محقق‌ساخته با الگو گرفتن از چک‌لیست پرخاشگری رابرتس و همکاران ثبت شد. برای تحلیل داده‌ها از آزمون‌های ضریب همبستگی اسپیرمن و رگرسیون خطی استفاده شد. به طور کلی یافته‌ها نشان دادند بین ابهام نقش (ادراک نقش) هجومی و میزان پرخاشگری بازیکنان فوتبال ارتباط معناداری وجود دارد. نتایج حاصل از رگرسیون نشان داد که ابعاد ابهام نقش (ادراک نقش) هجومی دارای توان پیش‌بین معناداری برای پرخاشگری بازیکنان فوتبال است. در مجموع می‌توان نتیجه گرفت هر چه بازیکنان ادراک نقششان بیشتر باشد و از مسئولیت‌ها، جایگاه و نقش خود در تیم به خوبی آگاه باشند، میزان رفتارهای پرخاشگرانه‌ی آنها به همان نسبت کاهش خواهد یافت.

فصل اول: مقدمه و کلیات

1-1- مقدمه

ورزش به عنوان یک پدیده اجتماعی، در جوامع مدرن امروز جایگاه خاصی در مطالعات اندیشمندان علوم مختلف پیدا کرده است. ابعاد گوناگون این پدیده، آن را از یک امر رقابت‌انگیز صرف خارج ساخته و دامنه آن را به اغلب موضوعات اجتماعی مرتبط کرده است. در میان رشته‌های مختلف ورزشی، رشته فوتبال به لحاظ برخورداری از جذابیت‌ها و هیجانات زیاد توجه آحاد افکار عمومی جوامع را به خود معطوف ساخته و جنبه‌های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی مترتب بر فوتبال، آن را به عنوان یک صنعت مطرح کرده است (حاج‌بیگی، 1385).

امروزه استفاده از علم روانشناسی در ورزش توسط تیم‌ها یک ضرورت به ‌شمار می‌رود. در واقع مربی برای انتخاب یک بازیکن جوان همان‌گونه که به توان و شرایط فیزیکی، تجربی و غیره می‌نگرد، به همان نسبت نیز می‌بایست به آمادگی ذهنی و روانی وی توجه کند. اطمینان از آمادگی ذهنی بازیکنان در تمرین و مسابقات و استفاده از حداکثر توان روانی آنان همانند توان جسمانی و توان تاکتیکی برای مربیان و تیم از اهمیت بالایی برخوردار است (حجت‌پور، 1390). بدون شک موفقیت و پیروزی در ورزش قهرمانی امروز، خواهان انتظارات بالاتری از آنچه پیش‌تر وجود داشته است، می‌باشد. لذا رفع این توقعات و نیازهای خاص، متخصصان ورزشی را بر آن داشته تا بیشتر به جنبه‌های وجودی ورزشکاران توجه کرده و در جهت ارتقاء و افزایش مهارت‌های آنها کوشش نمایند (سلحشوری، 1390).

فوتبال نیز همانند سایر رشته‌های ورزشی به سطح بالایی از تمرکز، توجه، دقت، آمادگی روانی و غیره نیازمند است. یک مسابقه فوتبال 90 دقیقه است، ولی ذهن بازیکنان و مربیان را گاهی چندین هزار دقیقه به خود مشغول نگه داشته و سایر فعالیت‌ها و حوزه‌های زندگی را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد و شکست یا پیروزی، تصمیمات و اشتباهات داوری، اخراج، حذف تیمی، از دست دادن پنالتی، سقوط به دسته پایین‌تر و غیره می‌تواند روزها و حتی هفته‌ها و بلکه سال‌های سال فکر، ذهن و روان بازیکنان را به خود مشغول سازد و اینجاست که نقش سازنده روانشناسی در فوتبال خود را بیش از پیش جلوه‌گر می‌سازد (حجت‌پور، 1390).

یک تیم فوتبال برای اینکه بتواند در یک دوره‌ی زمانی نسبتاً بلند (به اندازه‌ی یک فصل فوتبال) و حتی بیشتر کارآیی خود را حفظ کند، باید عوامل روانی را که بر ذهن و روان بازیکنانش تأثیر می‌گذارند را مورد توجه قرار دهد. بنابراین، توجه به عوامل روانی باعث می‌شود تا عملکرد و کارآیی بازیکنان بهبود یافته و اثرات منفی که ممکن است برخی عوامل بر عملکرد ورزشکاران داشته باشند، را به حداقل رساند.

در مطالعه‌ی حاضر از میان متغیرهای مرتبط با عملکرد ورزشکاران، متغیرهای ابهام نقش و پرخاشگری که می‌تواند تأثیر منفی بر عملکرد داشته باشد، مورد بررسی قرار خواهند گرفت. ابهام نقش به طور مستقل پیش‌بینی‌کننده‌ی کارآیی و مؤثر بودن عملکرد فرد است (Beuchamp و همکاران، 2002) و عملکرد ورزشکار را به صورت منفی تحت تأثیر قرار می‌دهد (ابوالقاسمی و همکاران، 1385). از طرفی پرخاشگری و رفتار منفی‌گرایانه موجب می‌شود که ورزشکاران همیشه در حالت تدافعی قرار گیرند، که این امر به نوبه‌ی خود مانع رشد و شکوفایی ظرفیت‌ها و توانایی‌های آنها می‌شود و ممکن است تأثیر منفی بر عملکرد ورزشکاران داشته باشد (طلایی، 1391).

در تحقیق حاضر سعی بر آن است که ارتباط بین متغیرهای ابهام نقش و پرخاشگری در بازیکنان لیگ برتر فوتبال ایران شناسایی و پیامدهای ناخوشایند این متغیرها بر عملکرد بازیکنان، مورد بررسی قرار داده شود.

2-1- بیان مسأله

هدف تمام تیم‌های ورزشی به حداکثر رساندن توان جسمانی و روانی بازیکنان و حذف عوامل مخلی است که ممکن است عملکرد ورزشی را به صورت منفی تحت تأثیر قرار دهد. فوتبال نیز مانند دیگر فعالیت‌های انسانی با مفاهیم روانشناسی از جمله اضطراب، هیجان، فشار روانی، پرخاشگری و غیره گره خورده است، که هر کدام از این متغیرها می‌توانند بر عملکرد ورزشکاران تأثیرگذار باشند. از جمله متغیرهایی که نقش تعیین‌کننده‌ای در ورزش‌های تیمی، به ویژه فوتبال دارند، ابهام نقش و پرخاشگری است.

نقش‌های فردی در محیط تیم‌ها بسیار بااهمیت است و این نقش‌ها هستند که با قرار گرفتن در کنار یکدیگر باعث موفقیت تیم‌ها می‌شوند. بنابراین، مهم است که بدانیم آیا بازیکنان این نقش‌ها را پذیرفته‌اند یا نه و اینکه آیا از نقش خود رضایت دارند یا ناراضی‌اند (بهلکه و همکاران، 1392). درک و فهم مسئولیت های نقش فردی به عنوان یکی از مهمترین متغیرهای تیمی در ورزش تعریف شده است (Eys و همکاران، 2005). عدم شناخت در مورد این مسئولیت‌ها و انتظارات مربوط به یک موقعیت خاص به عنوان ابهام نقش معرفی شده است (Kahn و همکاران، 1964). در واقع ابهام نقش زمانی پدید می‌آید که روشن نباشد نقش فرد چیست، از جمله هنگامی که به روشنی معلوم نباشد که هدف از یک شغل معین یا پست بازی در ورزش چیست یا حدود مسئولیت‌های آن کدام است (درودیان و همکاران، 2013). تجربه‌‌ی ابهام نقش می‌تواند به واکنش‌های متناقض، احساس تنش، کاهش اعتماد به نفس، استرس و نارضایتی در فرد منجر شود (Kahn و همکاران، 1964). همچنین ابهام نقش با افزایش اضطراب جسمی و شناختی (Beuchamp و همکاران، 2003) و کاهش اثربخشی نقش (Beuchamp و همکاران، 2002) همراه است و می‌تواند تأثیر منفی بر عملکرد داشته باشد (ابوالقاسمی و همکاران، 1385).

فوتبال به عنوان یک بازی تیمی نیازمند هماهنگی افراد است. هر بازیکن در تیم مسئولیتی بر عهده دارد و باید مسئولیت خود را در فضایی مملوء از تماشاگر به بهترین نحو انجام دهد و اشتباه کوچکی می‌تواند لطمات جبران ناپذیری را به تیم وارد نماید. بنابراین عدم شناخت بازیکنان با نقش خود در شرایط مختلف، باعث می‌شود که آنها وظیفه‌ی خود را ندانند. نامشخص بودن وظیفه، به نوبه‌ی خود عامل ناهماهنگی و احتمالاً صحیح انجام نشدن فعالیت‌های تیمی خواهد بود. عدم آشنایی کافی با نقش سایر هم‌تیمی‌ها و اختلاف بازیکنان با یکدیگر به دلیل تداخل کارها و ناراحتی‌های حاصل از آن، پیامدهای دیگر چنین وضعی خواهد بود (رجب‌زاده، 1385).

تحقیقات متعدد انجام شده در ادبیات سازمانی بیانگر این است که ابهام نقش به عنوان یک عامل استرس‌آور در محیط‌های مختلف برای افراد در سطح رفتاری، روانی و فیزیولوژیکی پیامدهای محسوس و قابل توجهی را به بار می‌آورد که به نوعی زمینه را برای تضعیف کارآیی و اثربخشی افراد فراهم می‌آورد. یکی از این پیامدها، رفتارهای انحرافی و پرخاشگرانه است. بر طبق ادبیات سازمانی و بر اساس مدل استرس-عدم‌تعادل-جبران می‌توان گفت که استرس با ایجاد حالات هیجانی منفی نسبت به خود و وظایف کاری، با برهم زدن تعادل هیجانی، رفتاری و شناختی افراد، آنها را به سمت رفتارهای غیراخلاقی و انحرافی مثل پرخاشگری سوق می‌دهد (گل‌پرور، 1390). به علاوه پژوهش‌های انجام شده در محیط‌های کار به کرات نشان داده‌اند که ابهام نقش به عنوان یکی از ابعاد استرس دارای توان پیش‌بین معناداری برای خشم و پرخاشگری است (ادیبی و همکاران، 1391). پرخاشگری ناظر بر رفتاری است که با نیت صدمه زدن به شخص دیگر انجام می‌شود و متضمن بی‌توجهی محض به سلامت دیگران و احتمالاً خود است. پیامدهای پرخاشگری ممکن است فیزیکی یا روان‌شناختی باشد (Coackly، 1988). در واقع، پرخاشگری موجب استفاده‌ی نامطلوب از انرژی روانی، مانع رسیدن به پیروزی و تجربه‌ی نشاط از ورزش می‌شود و ممکن است با ایجاد خشم و برانگیختگی، مانع تمرکز بازیکن شود و عملکرد را کاهش دهد (طلایی، 1391). به موازات حرکت و پیشرفت فوتبال در ایران، در سال‌های اخیر خشونت و پرخاشگری در مسابقات شیوع یافته و به حوادث تلخ و تأسف‌باری چه در عرصه ملی و چه در عرصه بین المللی تبدیل شده است. این موضوع نگرانی‌های فراوانی را برای دست‌اندرکاران و علاقه‌مندان فوتبال به وجود آورده است (رمضانی‌نژاد و همکاران، 1388). اگر چه ما نمی‌توانیم طبیعت مسابقه را تغییر دهیم، با این حال تدابیر مطمئنی وجود دارد که به‌ وسیله‌ی آنها می‌توانیم عواملی را که باعث پرخاشگری می‌گردد، کاهش دهیم.

بنابراین، عدم آموزش و آشنایی کافی بازیکنان با نقش خود و سایر هم‌تیمی‌ها و عدم ایفای صحیح نقش خود در زمین بازی، علاوه بر اینکه باعث از بین رفتن انسجام و افت عملکرد تیمی می‌شود، می‌تواند آسیب‌های روانی برای خود ورزشکار به همراه داشته باشد،که ممکن است یکی از این اثرات و پیامدهای منفی بروز رفتارهای غیراخلاقی و پرخاشگرانه در بازیکنان فوتبال باشد. با توجه به رابطه‌ی ابهام نقش و پرخاشگری با عملکرد ورزشی، به نظر می‌رسد که ابهام نقش با پرخاشگری هم رابطه داشته باشد. لذا پژوهش حاضر به دنبال یافتن این پرسش است که آیا ابهام نقش با میزان پرخاشگری بازیکنان فوتبال رابطه‌ای دارد یا خیر؟

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.